Het Stoomcentrum Maldegem is gelegen in het noordwesten van de Provincie Oost-Vlaanderen, tussen Brugge en Gent. Het centrum is in de jaren tachtig opgericht door enkele enthousiaste vrijwilligers. Nadat de NMBS haar activiteiten op de lijn Maldegem - Eeklo in 1987 stopzette, werd de volledige stationssite opgekocht, waardoor het verleden nu in al zijn glorie opnieuw kan beleefd worden.

Elk jaar start tijdens het eerste weekend van mei het nieuwe seizoen met een volwaardig stoomfestival. Dit is het moment waarop alle beschikbare locs van het Stoomcentrum Maldegem opnieuw onder druk worden gezet. Tijdens deze dagen worden eveneens verenigingen uit binnen- en buitenland uitgenodigd om samen met het Stoomcentrum het festival luister bij te zetten. Vroeger werden midden augustus het Railfeest georganiseerd. Treinliefhebbers uit heel Europa zakken tijdens deze dagen af om de jaarlijkse stoomdagen bij te wonen. Sinds enige jaren is dit feest vervangen door nieuwe activiteiten zoals Haloween, Sint-Niklaas en Valenteintreinen.

Tot 2005 was de toeristische spoordienst beperkt tot Balgerhoeke. Dit is halfweg tussen Maldegem en Eeklo. Vanaf 2006 kan de vereniging opnieuw met stoom naar Eeklo rijden. Daarvoor zijn de voorbije jaren omvangrijke onderhoudswerken uitgevoerd om de sectie Balgerhoeke - Eeklo opnieuw voor toeristische activiteiten berijdbaar te maken. Deze werken waren noodzakelijk om te voldoen aan de halfjaarlijkse keuringen van de NMBS die nog steeds eigenaar is van het volledige traject. Door een zeer strak werkschema te volgen, zorgt het Stoomcentrum ervoor dat de toeristische lijn telkens opnieuw voor zes maanden kan uitgebaat worden. Om de snelheid tussen Eeklo en Balgerhoeke op veertig kilometer per uur te brengen moesten talrijke dwarsliggers vervangen worden door nieuwe exemplaren. Tevens zijn 800 meter nieuwe sporen gelegd en is een belangrijke overweg met slagbomen en lichten uitgerust.

In 2004 is het volledige emplacement in het station van Maldegem vernieuwd. Deze werken zijn uitgevoerd door een privé bedrijf Strukton Railinfra waarvoor Europese en Vlaamse subsidies werden ontvangen. De vernieuwde bundel is intussen reeds enige tijd in gebruik. Ook de nabij gelegen werkplaats heeft een aangepast werkput gekregen en aan de achterzijde van de loods zijn nieuwe sporen gelegd. De volgende stap was de afwerking van oversteekplaatsen voor bezoekers, de wisselbediening met seinhuis en de plaatsing van de oude armseinen. Tot slot is een bijkomende rijtuigenloods gebouwd waarin ook de diesellocomotieven hun onderkomen vinden. Deze investering was noodzakelijk om de levensduur van het rollend materieel te verlengen en de steeds zwaarder wordende werkdruk op het onderhoud van de rijtuigen te verlichten.

 

Materiaal

Voor de uitvoering van de wekelijkse dienstregeling heeft de vereniging enkele stoomlocomotieven in dienst waaronder de bruin/zwart geschilderde Poolse tenderloc TKh 5387, de kleine 'Yvonne' die in 1893 gebouwd werd door St.-Léonard in Luik en typisch Engelse 0-4-0 zadeltanklocomotief van Avonside met de naam 'Fred'. Fred is een typische Engelse 0-4-0 zadeltanklocomotief in een fris blauwe kleur. Zij is door een oud-technicus van British Railways, die nu in België woont en actief lid is van het Stoomcentrum, naar België gebracht. Daarnaast heeft vereniging materiaal van de NMBS overgenomen, waaronder twee dieselrangeerlocs 8040 en 9151, twee motorwagens 4403, 4620 en negen rijtuigen. De rangeermachine 8040 en de motorwagen 4403 hadden bovendien een toelating op het gehele NMBS-net te rijden. slot bezit men een motorwagen ES 202 van de vroegere dienst bovenleiding waarmee overhangende takken langs het spoor gesnoeid worden. 

De belangrijkste stoomloc in dienst van het Stoomcentrum was de Poolse OL49-12. Deze ex-PKP 2-6-2 stoomlocomotief is door zijn Engelse eigenaar in Maldegem ondergebracht. De PKP gebruikte deze locomotief vooral voor het lokale reizigersverkeer. Na het zomerseizoen van 2005 is de OL49 buiten dienst gesteld en wordt ze in afwachting van een volledige revisie tentoon gesteld. 

De andere belangrijke Poolse stoomloc is de TKP 6281. De stomers uit deze serie zijn speciaal ontworpen voor industriële lijnen. Na haar aankomst in Maldegem kreeg ze een grondige restauratie om in 2002 de Engelse zadeltankloc 'Fred' bij te staan. ook deze loc staat afgesteld te wachten op betere tijden.

Tot slot is er nog Brigitte, een Belgische Tubize 0-4-0 locomotief. Zij is gebouwd in 1911 en deed dienst bij de Luikse steenkoolmijnen. De machine startte haar toeristische carrière bij de MSTB in Vilvoorde. Deze vereniging staakte haar activiteiten in het begin van de jaren ‘90. De Tubize werd door het Stoomcentrum overgenomen, maar kan niet meer voor toeristische treinen ingezet worden wegens het ontbreken van een doorgaande luchtrem.

Historisch werd de lijn Eeklo naar Maldegem in 1862 geopend. Het begrip ,,den ijzeren weg'' wordt in Balgerhoeke perfect uitgebeeld door een spoorwegbrug over het Schipdonkkanaal die nog wekelijks davert wanneer de stoomtrein uit Maldegem erover rijdt.  Een ritje duurde toen twintig minuten en had stopplaatsen in Balgerhoeke en Adegem. Balgerhoeke was belangrijk voor het bietenvervoer. De boeren van noordelijke poldergemeenten kwamen er hun bietenoogst afzetten.

Het Stoomcentrum Maldegem biedt naast een stoomrit op het normaalspoor ook het tochtje met het smalspoortreintje aan. Vooral bij kinderen valt dit in de smaak.
Vorig jaar vervoerde de vereniging bijna tienduizend reizigers en kreeg ze ruim achttienduizend bezoekers over de vloer. Tijdens het seizoen wordt dagelijks met stoom gereden. Op verzoek worden speciale ritten ingelegd.

 

 

Machinist voor één dag Sinds mei 2005 pakt het Stoomcentrum uit met een nieuw initiatief 'Machinist voor één dag' worden. Heel wat mensen droomden er als kind van om machinist te worden. Het stoomcentrum dokterde een speciaal dagarrangement uit, waarbij die kinderdroom kan waar gemaakt worden. Wie geïnteresseerd is, wordt om 9 uur in het station van Maldegem verwacht, waar je moet meehelpen bij de voorbereidingen voor het opstarten van een stoomlocomotief. Daarna mag je onder begeleiding van een echte machinist zelf een ritje maken met de trein. Als machinist voor één dag ben je een hele tijd bezig. Voor een arrangement met de stoomtrein betaal je 125 euro. Wie voor een werkdag met de diesellocomotief kiest, betaalt 75 euro, verzekering inbegrepen. Let wel op,  de loc besturen langs de lijn is niet toegestaan. Je krijgt wel de mogelijkheid om op het stationsterrein enkele rangeerbewegingen te maken onder deskundig toezicht. Een andere nieuwigheid is het bioscooprijtuig dat kan ingezet worden voor educatieve voorstellingen. Een ideale manier om voor groepen in een exclusief kader een presentatie te geven. Er kunnen maximum 48 mensen in het bioscooprijtuig.Wie meer informatie wenst over de activiteiten van het Stoomcentrum kan altijd terecht op de website van de vereniging: http://www.stoomcentrum.be of telefonisch op het nummer (+32)(0)50/71.68.52

 

‘Rail-Road to Victory

Tijdens het verlengd weekend van mei 2015, organiseerde SCM Stoom Centrum Maldegem een stoomfestival met als thema ‘Rail-Road to Victory’. Het was immers bijna dag op dag 70 jaar geleden dat de bevrijding van Europa na de tweede Wereldoorlog gebeurde. Om dit mogelijk te maken is samen gewerkt met NostalBus, Frontleven vzw, Yeomanry Maldegem en het Canada-Poland War Museum. De geselecteerde foto’s hieronder lijken alsof ze 70 jaar geleden genomen zijn, met enkele achtergrond foutjes. Alle foto's zijn van Armand Beerlandt

War Departement diesellocomotief nr 33

War Departement diesellocomotief nr 33werd ongeveer anderhalve maand na D-Day, op 26 juli 1944 bij de plaats Bernières-sur-Mer in Normandië aan land gezet. De wijze waarop dit gebeurde was behoorlijk spectaculair. Omdat de havens aan Franse zijde nog niet bruikbaar waren, was de locomotief op een speciaal tractor onderstel geplaatst. Zodoende kon deze, getrokken door Canterpillar tractoren, over het strand op de spoorlijn vlak achter het strand geplaatst worden. De locomotief zorgde in de maanden daarna samen met andere stoomlocomotieven en de Amerikaanse goederenwagens voor de bevoorrading van de troepen.

Het feit dat deze locomotief nog steeds bestaat mag een wonder heten. De meeste locomotieven werden na de oorlog tot schroot herleid voor de staalindustrie. De Stichting 162 heeft deze War departement locomotief samen met enkele Amerikaanse oorlogs-goederenwagens sedert 1996 in haar bezit. Meer informatie vind je op de website van de vereniging.

Website het Stoomcentrum

Over het Stoomcentrum Maldegem valt nog veel meer te vertellen. Als echt nog meer wil weten verwijzen we naar de website van de vereniging die regelmatig een update krijgt. 

Hieronder een plannetje om je te oriënteren. 

Maldegem ligt dicht bij Brugge. De museumspoorlijn van het Stoomcentrum loop van Maldegem tot Balgehoeke en is verlegd tot Eeklo. (tekening Bernard Lambert).